Ark qal’asi - Buxoro shahrida joylashgan qadimiy davlat hokimiyati ramzidir. Bu Buxoro xonlari va amirlarining qarorgohi, hokimiyat va qudrat tayanchi boʻlgan. Arxeologik qazishmalarga koʻra, qalʼa IV-III asrlarga tegishli. Qal’a devorining uzunligi 789,6 m, ichki maydoni 4 gektarga yaqin.
Bir paytlar Ark suvli xandaq bilan oʻralgan boʻlib, hozirgi kunda u tekis maydonga aylangan. Mashhur qal’a turli xil tashqi hujumlardan himoya rolini ham oʻynagan. O‘z vaqtida Registon maydonida qad rostlagan Ark buyuklik, qudrat va mustahkamlik timsoli bo‘lgan.
Qal’a 20 metrli tepalikda qad rostlagan boʻlib, bir vaqtlar o‘ziga xos ichki hayoti va poydevoriga ega butun bir shahar boʻlgan. Arkda Umar Xayyom, Abu Ali ibn Sino, Al-Farobiy, Firdavsiy va boshqalar kabi oʻrta asrlarning mashhur buyuk olimlari va shoirlari yashagan.
Ibn Sino qoʻlyozmalariga koʻra, oʻrta asrlarda noyob kitoblarga ega katta kutubxona mavjud boʻlganini taxmin qilish mumkin, lekin afsuski u bugungi kungacha saqlanib qolmagan. XX asr boshlariga kelib bu yerda hukmdorlar saroyi, hunarmandchilik ustaxonalari, qurol-yarogʻ, kiyim-kechak, gilamlar omborxonalari joylashgan. Qal’ada 3000 ga yaqin odam yashagan.
Hozir bu yerda Buxoro davlat muzey-qo‘riqxonasi joylashgan. Ark oʻzining koʻp asrlik tarixi davomida koʻplab urushlar va qoʻzgʻolonlarni koʻrdi, lekin har doim qayta tiklanib, oʻz ijodkorlari va aholisining xayolotini hayajonga solishda va sirlarini saqlashda davom etmoqda.