Registon maydoni Samarqand markazida joylashgan. Oʻrta Osiyo shaharlarida Registon so'zi odatda shaharning markaziy maydonlarini anglatadi va tom ma'noda qum bilan qoplangan joy degan ma'noni bildiradi. Bugungi kunda bu nafaqat shaharning, balki butun O'zbekistonning mashhur diqqatga sazovor joyidir. Registon maydoni uchta monumental madrasadan iborat: Ulug‘bek madrasasi (1417-1420), Sherdor madrasasi (1619-1636) va Tilla Qori madrasasi (1646-1660).
Ulug‘bek madrasasi Registon maydonida qurilgan eng qadimgi madrasadir. Uning qurilishi bor-yo'g'i uch yil 1417 yildan 1420 yilgacha davom etgan. Madrasa binosi maydonga qaragan boʻlib, qirrali ravoqlari boʻlgan mahobatli peshtoqdan iborat. Ulugʻbek madrasasi XV asrda Oʻrta Osiyodagi eng yirik ilmiy taʼlim muassasasi boʻlgan. Bu yerda diniy ta’limdan tashqari matematika, astronomiya, falsafa ham oʻrganilgan. Ma'ruzalarni o'sha davrning eng ko'zga ko'ringan olimlari o'qiganlar.
Sherdor madrasasi Ulug‘bek madrasasidan ancha kech qurilgan. Binoning qurilishi 1619-yilda boshlanib, 1636-yilda yakunlangan va meʼmor Abdul Jabbor rahbarligida amalga oshirilgan. Madrasa Registonning sharqiy qismida, maydonning birinchi binosi ro‘parasida joylashgan bo‘lib, asosan uning me’morchiligini takrorlaydi. Sherdor madrasasi biroz pastroq boʻlgan yon minoralar bilan farqlanadi. Hovli ham kvadrat shaklda bo‘lib, ikki qavatli hujralar bilan o‘ralgan. Bino devorlari oʻyilgan marmar panellar va bezakli mozaikalar bilan qoplangan. Kirish peshtoqlariga arab alifbosidagi yozuvlar bitilgan, ravoq tepasida sherlar tasvirlangan.
Sherdor madrasasi qurilishi tugaganidan 10 yil oʻtib Samarqand hukmdori Yalangtoʻsh Bahodir kompozitsiyani yakunlashi kerak boʻlgan yana bir bino qurishni rejalashtirgan. Qurilish 1646-yilda Registon maydonining shimoliy qismida, karvonsaroy oʻrnida boshlangan. Binoning asosiy jabhasi maydonga qaraydi va aslida peshtoq va ikki qavatli hujralar va burchak minoralari bo'lgan ikkita qanotdan iborat. Hovli kvadrat shaklida bo'lib, har tomondan galereyalar va turar-joylari bilan o'ralgan. Uning mahobatli ichki qismi kundal - oltin barg uslubida yaratilgan va shuning uchun Tilla Qori nomi "tilla bilan qoplangan" degan ma'noni anglatadi.
Registon ajdodlarimizdan qolgan bebaho ne’mat bo‘lib, Sharq me’morchiligining barcha go‘zalligini o‘zida mujassam etgan. 2001-yilda Registon ansambli haqli ravishda YuNESKOning Butunjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan.
42 
