Somoniylar maqbarasi sharqiy sulola hukmdorlari qabri va Buxoroning eng qadimiy tarixiy diqqatga sazovor joylaridan biri hisoblanadi. Oʻrta Osiyo monumental meʼmorchiligining eng qadimiy yodgorliklaridan biridir. Maqbara Somoniylar sulolasi davridagi meʼmorchilikning eng yaxshi namunalaridan hisoblanadi. U Buxoroning shimoli-gʻarbiy qismida, shu nomdagi bogʻda, suv havzalari va attraksionlar orasida joylashgan.
Maqbara Ismoil Somoniy buyrugʻi bilan IX - X asrlar oxirida otasi uchun qurilgan. Keyinchalik bu oilaviy qabristonga aylanib, u yerda Ismoilning o‘zi va uning bir qancha avlodlari dafn etilgan. Maqbara Buxorodagi mo‘g‘ullar tomonidan vayron qilinmagan sanoqli binolardan biridir. U dastlab qabristonning markazida turgan, ammo vaqt oʻtishi bilan u qum qatlamlari bilan qoplangan va faqat XX asrga kelib toʻliq ochilgan.
Somoniylar maqbarasi shakli yarim sharsimon gumbaz bilan qoplangan kubdan iborat. Bino butunlay pishiq gʻishtdan qurilgan va bu material nafaqat konstruktiv va texnik xususiyatlarni, balki uning asosiy estetik ta’sirini ham belgilaydi. Binoning oʻlchamlari katta emas: 10,8x10,8 metr; fonar bilan umumiy balandligi 15 metr, devorlar qalinligi 1,8 metr. Maqbaraning deyarli bezatilmagan to‘rt burchagiga ustunlar o‘rnatilgan.
Har tomonida oʻnta ravoqni oʻz ichiga olgan arkada bu ustunlarga tayanib turadi. Maqbaraning ichkarisida va tashqarisidagi devorlari gorizontal yotqizilgan gʻisht ustunlari va vertikal qoʻshimchalardan ishlangan figurali gʻisht bilan qoplangan boʻlib, nafis jimjimador toʻqima naqsh hosil qilgan. Romblar, halqalar, boʻrtiqlar va shaxmat naqshlarining birikmasi rang-baranglik qoʻshadi va bir vaqtning oʻzida oddiyligi va nafosatliligi bilan tomoshabinni quvontiradi.
1993-yilda “Buxoroning tarixiy markazi” tarkibida YuNESKOning Butunjahon merosi obyektlari roʻyxatiga kiritilgan.